W 2024 roku prezes UOKiK postawił zarzut naruszenia zbiorowych interesów konsumentów firmie Shell Polska. Wątpliwości wzbudziła promocja „Wtorki i czwartki z Shell V-Power”, zgodnie z którą klienci mogli zakupić paliwo w korzystnej cenie. Niestety, brak informacji o najniższej cenie paliwa, obowiązującej w okresie 30 dni przed wprowadzeniem rabatu, spowodował, że konsumenci nie mogli ocenić, czy promocja rzeczywiście jest dla nich korzystna (spełnienie tego obowiązku wynika z dyrektywy Omnibus). Właśnie ten drobny zapis stał się przyczynkiem do dyskusji na temat naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. W konsekwencji spółka musi liczyć się z olbrzymimi karami – nawet do 10% obrotu!
Obawy przedsiębiorców związane z interwencją urzędu wydają się być zasadne, ale czy faktycznie trzeba się tego obawiać? W dalszej części artykułu omówimy nieco szerzej kwestie związane z działaniem UOKiK w obszarze e-commerce. Zanim jednak przejdziemy do handlu internetowego, wyjaśnijmy, jakimi dokładnie sprawami zajmuje się urząd i kiedy możesz mieć z nim do czynienia.
UOKiK – co to za organ i czym się zajmuje?
Instytucja odpowiada za ochronę praw konsumentów oraz dba o uczciwą konkurencję rynkową. Jej głównym zadaniem jest zagwarantowanie równowagi między interesami klientów a przedsiębiorców oraz weryfikowanie, czy sprzedawcy stosują uczciwe praktyki rynkowe. Decyzje wydawane przez urząd mają kluczowe znaczenie dla kształtowania prawa i wyznaczania standardów postępowania dla przedsiębiorców i konsumentów. Podczas kontroli urzędnicy sprawdzają, czy firmy działają w zgodzie z przepisami. Jeżeli wykryją jakiekolwiek nieprawidłowości mają prawo wymierzyć stosowne kary finansowe.
UOKiK a rzecznik praw konsumenta. Czym się różnią?
Prezes UOKiK prowadzi postępowania w sprawach praktyk, które naruszają zbiorowe interesy konsumentów, podczas gdy rolą rzecznika praw konsumenta jest przede wszystkim udzielanie porad i informacji prawnej konsumentów. Jeżeli dana sprawa budzi jego wątpliwości i nosi znamiona naruszenia interesu osób fizycznych, występuje do przedsiębiorców.
UOKiK – kary dla przedsiębiorców i zarządców
Kara 10% obrotu, wspomniana w kontekście Shell Polska, to maksymalny wymiar kary za naruszenie reguł konkurencji uregulowane w art. 106 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W przypadku osób zarządzających, czyli zajmujących najwyższe stanowiska w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa, kara może wynosić do 2 milionów złotych.
Jak przygotować się na kontrolę UOKiK?
Kontrola przedsiębiorstw nie odbywa się w sposób losowy. Planowanie kontroli wymaga przeprowadzenia analizy ryzyka i – w większości przypadków – jest inicjowane przez zgłoszenia konsumentów. Co zrobić, aby kontrola przebiegła pozytywnie? Kluczowe znaczenie ma zapoznanie się z przepisami oraz utrzymanie porządku w dokumentacji. W przypadku wątpliwości warto skorzystać z pomocy radców prawnych, którzy pomogą przygotować się do wizyty kontrolerów i sprawdzą zgodność dokumentacji z aktualnym stanem prawnym. Wszelkie nieprawidłowości w przekazie reklamowym, np. wprowadzenie klienta w błąd odnośnie do właściwości fizycznych produktu, mogą skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi.
UOKiK w branży e-commerce
Od momentu wdrożenia dyrektywy Omnibus internetowe platformy handlowe oraz detaliczni sprzedawcy, prowadzący sklepy internetowe, muszą ściśle przestrzegać nowych wytycznych. W ostatnim czasie urząd wezwał kilkanaście serwisów do przedstawienia wyjaśnień w zakresie nieprawidłowego wdrożenia (lub braku wdrożenia) obowiązku informacyjnego. Aktualne przepisy nakładają na przedsiębiorców nowe zobowiązania, w tym podawanie numeru telefonu czy sposobu weryfikacji udostępnianych opinii. Prawidłowo realizowany obowiązek zapewnia skuteczniejszą ochronę internautów oraz możliwość szybkiej weryfikacji, czy wybrane podmioty są przedsiębiorcami, czy też osobami fizycznymi.
Na co należy zwrócić szczególną uwagę w kontekście potencjalnych kar nakładanych przez UOKiK?
Uniknięcie zarzutu naruszenia interesów konsumentów wymaga dużej czujności i wiedzy na temat zmieniających się przepisów prawa. Poniżej przedstawiamy kilka kwestii, które są kluczowe dla przedsiębiorców działających w sieci:
- Od 1 stycznia 2023 roku 30 dni przedsiębiorcy mają obowiązek informowania o najniższej cenie produktu na 30 dni przed obniżką.
- Wszelkie opinie konsumenckie wymagają weryfikacji, a przedsiębiorcy są zobowiązani do udzielania informacji dotyczących ich autentyczności.
- Wszelkie techniki reklamowe oparte na manipulacji, takie jak automatycznie dodawanie produktów do koszyka, są narażone na urzędowe kary.
- Przekazy reklamowe tworzone przez influencerów muszą być oznaczone jako materiały sponsorowane bez możliwości posądzenia ich o kryptoreklamy.
- Prezes UOKiK zaostrza nadzór nad ofertami programów lojalnościowych oraz promocji wiązanych.
Wszyscy przedsiębiorcy, nie tylko firmy działające w branży e-commerce, muszą dokładnie analizować swoje praktyki pod kątem zgodności z aktualnymi przepisami prawa. Odpowiednie przygotowanie przekazu reklamowego oraz obowiązku informacyjnego pozwoli uniknąć kar i zbudować zaufanie klientów.
